Skoki rozwojowe dziecka

Skoki rozwojowe u niemowląt, ale i starszych dzieci to temat, który wzbudza wiele emocji i pytań wśród rodziców. Czy skoki rozwojowe faktycznie istnieją? Jak je rozpoznać i jak sobie z nimi radzić? To pytania, na które postaram się odpowiedzieć, opierając się na dostępnej wiedzy i doświadczeniach specjalistów.

Czy skoki rozwojowe faktycznie istnieją?

Pytanie o rzeczywistość skoków rozwojowych często pojawia się wśród rodziców i opiekunów. Chociaż skoki rozwojowe nie są koncepcją jednomyślnie zaakceptowaną we wszystkich środowiskach naukowych, to obserwacje rodziców oraz badania wielu ekspertów z dziedziny psychologii rozwojowej i pediatrii sugerują, że takie skoki mają miejsce.

Zmiany w zachowaniu i umiejętnościach niemowląt w określonych odstępach czasowych, takie jak zwiększony płacz, potrzeba większego kontaktu fizycznego, czy nagły postęp w rozwijaniu umiejętności, są często interpretowane jako przejawy skoków rozwojowych.

Należy jednak podkreślić, że każde dziecko rozwija się indywidualnie, a więc skoki rozwojowe mogą manifestować się różnie w zależności od osobniczych cech i warunków rozwoju dziecka.

Czym są skoki rozwojowe?

Skoki rozwojowe to znaczące etapy w rozwoju umysłowym dziecka, które zostały zdefiniowane przez Fransa Plooija. Charakteryzują się one tworzeniem nowych połączeń neuronalnych w mózgu dziecka, co prowadzi do zmian w sposobie postrzegania i interakcji ze światem.

Jak rozpoznać skoki rozwojowe?

Skoki rozwojowe u niemowląt są naturalnymi i ważnymi momentami w ich rozwoju, które mogą być rozpoznane przez serię charakterystycznych objawów. Typowe objawy skoku rozwojowego to:

Zwiększony płacz

• Objaw: Dziecko płacze częściej i może być trudniejsze do uspokojenia.
• Przykład: Niemowlę, które wcześniej było spokojne, nagle staje się płaczliwe, zwłaszcza w nocy.

Potrzeba stałego kontaktu fizycznego

• Objaw: Dziecko wykazuje silną potrzebę bliskości, często chce być noszone lub przytulane.
• Przykład: Maluch, który wcześniej dobrze znosił bycie samemu, teraz domaga się ciągłego noszenia na rękach.

Nagłe zmiany w zachowaniu

• Objaw: Dziecko wykazuje zmiany w humorze lub reakcjach, może być bardziej drażliwe.
• Przykład: Radosne i aktywne dziecko nagle staje się marudne i rozdrażnione.

Problemy ze snem

• Objaw: Dziecko ma trudności z zasypianiem lub budzi się częściej w nocy.
• Przykład: Niemowlę, które wcześniej przesypiało całą noc, nagle budzi się kilka razy i trudniej zasypia.

Trudności z jedzeniem

• Objaw: Może wystąpić spadek apetytu lub trudności z karmieniem piersią/butelką.
• Przykład: Dziecko, które zazwyczaj dobrze jadło, teraz wykazuje opór przed jedzeniem lub ssaniem.

Rozpoznawanie skoków rozwojowych wymaga od rodziców i opiekunów uwagi na powyższe zmiany w zachowaniu dziecka. Warto pamiętać, że odpowiednie wsparcie i cierpliwość pomogą dziecku przejść przez te okresy.

Kolejne skoki rozwojowe

Pierwszy skok rozwojowy (5. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Uśmiechanie się,
• Świadomość dźwięków, zapachów i dotyku,
• Dłuższa aktywność w ciągu dnia,
• Unoszenie główki z pozycji leżenia na brzuchu.

Drugi skok rozwojowy (7-9. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Podnoszenie główki,
• Wymachiwanie rączkami i nóżkami,
• Rozpoznawanie twarzy domowników,
• Reagowanie na bodźce zewnętrzne.

Trzeci skok rozwojowy (11-12. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Przekręcanie główki na bok,
• Wodzenie wzrokiem za obiektami,
• Wkładanie rączek i zabawek do buzi.

Czwarty skok rozwojowy (14-19. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Przekręcanie się z pleców na brzuch i odwrotnie,
• Pierwsze próby pełzania,
• Przekładanie zabawek z rączki do rączki.

Piąty skok rozwojowy(22-26. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Samodzielne siadanie,
• Lepsza koordynacja ruchów,
• Odczuwanie lęku separacyjnego,
• Chwytanie kciukiem i palcem wskazującym.

Szósty skok rozwojowy (36-40. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Rozpoznawanie prostych kształtów,
• Przytulanie zabawek,
• Robienie min przed lustrem,
• Raczkowanie.

Siódmy skok rozwojowy (41-46. tydzień)

Umiejętności zdobyte

• Naśladowanie odgłosów zwierząt i pojazdów,
• Pierwsze słowa,
• Wspinanie się po kanapie i schodzenie tyłem.

Ósmy skok rozwojowy (2. rok życia)

Umiejętności zdobyte

• Chodzenie,
• Bieganie,
• Wchodzenie po schodach krokiem dostawnym,
• Tańczenie.

Dziewiąty skok rozwojowy (3. rok życia)

Umiejętności zdobyte

• Sygnalizowanie potrzeb fizjologicznych,
• Budowanie z klocków,
• Tworzenie zdań.

Jak radzić sobie podczas skoku?

W okresach skoków rozwojowych dziecko przeżywa znaczące zmiany, które mogą być wyzwaniem zarówno dla niego, jak i dla rodziców. Oto kilka sposobów na wsparcie dziecka w tych kluczowych momentach:

Dostosowanie środowiska

• Bezpieczna przestrzeń: Utwórz bezpieczne miejsce do odkrywania nowych umiejętności, np. miękkie maty do nauki pełzania.
• Stymulujące zabawki: Wybierz zabawki odpowiednie do wieku dziecka, które wspierają rozwój motoryczny i poznawczy, jak kolorowe grzechotki dla niemowląt czy klocki do układania dla starszych dzieci.

Wspieranie rozwoju emocjonalnego

• Cierpliwość i zrozumienie: Zachowaj spokój i cierpliwość, gdy dziecko jest niespokojne lub płaczliwe.
• Przytulanie i bliskość: Zapewnij dziecku poczucie bezpieczeństwa poprzez częste przytulanie i bliskość fizyczną.

Stymulacja rozwoju umiejętności

• Mowa i komunikacja: Rozmawiaj z dzieckiem, śpiewaj piosenki i czytaj książeczki, by wspierać rozwój mowy i zdolności komunikacyjnych.
• Rozwój fizyczny: Zachęcaj do aktywności fizycznej, jak podnoszenie główki, siadanie czy pierwsze kroki, poprzez zabawy i aktywności stymulujące.

Zapewnienie rutyny i spokoju

• Regularna rutyna: Utrzymuj stały harmonogram dnia, by dziecko czuło się bezpiecznie i przewidywalnie.
• Spokojne środowisko: Unikaj głośnych i zatłoczonych miejsc, które mogą przestraszyć lub przytłoczyć dziecko w czasie skoku.

Zrozumienie skoków rozwojowych u dzieci urodzonych przed terminem

Skoki rozwojowe u wcześniaków wymagają szczególnej uwagi i zrozumienia ze strony rodziców oraz opiekunów. U dzieci urodzonych przedwcześnie, obserwowanie i liczenie skoków rozwojowych nie odbywa się według standardowego kalendarza wiekowego stosowanego u dzieci urodzonych o czasie. Zamiast tego, kluczowe jest odniesienie do tzw. wieku korygowanego, który uwzględnia czas, o jaki dziecko urodziło się wcześniej niż przewidywany termin porodu.

Wiek korygowany to wiek dziecka uwzględniający oryginalną datę przewidywanego porodu. Na przykład, jeśli dziecko urodziło się dwa miesiące wcześniej, to w wieku czterech miesięcy od urodzenia, jego wiek korygowany będzie wynosił dwa miesiące.

Skoki rozwojowe u wcześniaków powinny być mierzone i obserwowane w oparciu o ich wiek korygowany. Oznacza to, że etapy rozwoju takie jak uśmiechanie się, podnoszenie główki, czy pierwsze próby chwytania, mogą pojawiać się później w porównaniu do dzieci urodzonych o czasie.

Rozumienie i stosowanie wieku korygowanego w przypadku wcześniaków jest kluczowe dla prawidłowej oceny ich rozwoju. Pozwala to na bardziej adekwatne i sprawiedliwe porównanie etapów rozwojowych, zapobiegając niepotrzebnemu niepokojowi rodziców oraz zapewniając odpowiednie wsparcie rozwojowe w zależności od indywidualnych potrzeb dziecka.

Dla wcześniaków, dostosowanie oczekiwań i metod oceny rozwoju do wieku korygowanego jest niezbędne. Daje to bardziej realistyczny obraz ich postępów i potrzeb, co jest kluczowe dla zapewnienia im najlepszych warunków do rozwoju oraz wsparcia ze strony rodziców i opiekunów.

Znaczenie wsparcia rodzicielskiego w skokach rozwojowych

Skoki rozwojowe stanowią integralną część procesu dojrzewania każdego dziecka. Są to momenty, w których dziecko rozwija nowe umiejętności oraz adaptuje się do zmieniającego się otoczenia i własnych zdolności poznawczych. Dla rodziców, to czas pełen wyzwań, ale również niezwykłych możliwości do wspierania swojej pociechy.

Rodzice, poprzez aktywne uczestnictwo w życiu dziecka i dostosowywanie środowiska do jego aktualnych potrzeb, przyczyniają się do jego zdrowego rozwoju emocjonalnego i fizycznego. Obejmuje to zarówno zachęcanie do nowych aktywności, jak i zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa, gdy dziecko przeżywa trudności związane ze skokiem rozwojowym.

Skoki rozwojowe są również okazją do budowania głębszej komunikacji i więzi między rodzicami a dzieckiem. Reagując na potrzeby swojej pociechy, ucząc ją nowych umiejętności i spędzając razem czas na wspólnych zabawach i aktywnościach, rodzice wzmacniają emocjonalną więź z dzieckiem.

Dzięki wsparciu rodzicielskiemu, dzieci uczą się adaptować do zmian, co jest kluczowe dla ich ogólnego rozwoju i dobrostanu. Rodzice, poprzez swoje działania, pomagają dziecku zrozumieć i zaakceptować te zmiany, ucząc je, jak przystosować się do nowych okoliczności życiowych.

Rodzicielskie wsparcie w okresie skoków rozwojowych jest nieocenione. Pomaga dziecku nie tylko w przezwyciężaniu trudności, ale także w czerpaniu radości z nauki nowych umiejętności i odkrywania świata.

Najczęściej zadawane pytania o skoki rozwojowe

Na naszym Instagramie znajdziecie więcej wskazówek m.in. logopedycznych dla rodziców w cyklu Przystanek Logopeda.